Yapı elemanlarında narinlik etkisi

Başta kolonlar olmak üzere narinlik etkisi yapı elemanları üzerinde önemli bir yere sahiptir. Basınç etkisinde çalışan elemanlar için burkulma etkisi göz önünde bulundurulmalıdır çünkü eğer basınca çalışan çelik veya betonarme bir eleman burkulursa taşıyıcı özelliğini ciddi anlamda kaybeder. Herhangi bir yapı tasarlarken merkezi basınca çalışan elemanların yönetmeliklerdeki narinlik şartlarını sağlaması gerekmektedir.

Betonarme yapılar için TS500/Şubat 2000 yönetmeliğinde narinlik etkisi (7.6 NARİNLİK ETKİSİ) başlığı altında detaylı olarak incelenmiştir. İkincil mertebe etkilerini yaklaşık olarak hesaba katan Yaklaşık Yöntem (Moment Büyütme Yöntemi)’ni kullanabilmek için (lk/i)≤100 olmalıdır. Burada lk kolonun burkulma boyudur. Kolon burkulma boyunun hesabı TS500/Şubat 2000 7.6.2.2 – Kolon Etkili Boyu başlığı altında detaylarıyla beraber sunulmuştur.

Betonarme ve çelik yapılarda narinlik etkisi, şartları ve hesap kuralları

Çelik yapılar için TS648/Aralık 1980 yönetmeliği 3.2 – MERKEZİ BASINCA ÇALIŞAN ÇUBUKLAR başlığı altında gerekli hesaplamaları verilmiştir. Narinlik değeri betonarme yapılara benzer formüller ile hesaplanabilir ancak betonarme yapılardan farklı olarak narinlik değeri λ ≤ 250 olmalıdır. Burkulma boyu hesabında aşağıdaki şekil kullanılabilir.

 burkulma boyu narinlik etkisi

Yukarıdaki çizelgeden hariç olarak genel bir burkulma boyu hesabı yine aynı madde altında detaylı bir biçimde verilmiştir. Bu hesaplamalar yapılırken yapı elemanının kesitinin hem kuvvetli ekseninde, hem de zayıf ekseninde irdelenmesi gerekir. Basınca çalışan çubuklar, çekmeye çalışan çubuklara göre aynı kesitte bile olsalar daha düşük emniyet gerilmesine sahiptir. Aynı özellikte iki farklı yapı elemanına aynı değerlerde birine basınç, diğerine çekme kuvveti uygulanırsa, basınç kuvveti uygulanan eleman daha önce deforme olacaktır.

Yığma yapılarda narinliğin etkisinin hesabı için DBYBHY 2007 (TDY 2007) 5.3.2. Duvarlarda Basınç Emniyet Gerilmesi başlığı altında bulunabilir.

Bunlar da hoşunuza gidebilir...

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.