Rezonans Durumunun Yapılara Dinamik Etkisi
Yapı tasarımında dinamik etkilerin ne kadar önemli olduğunu yapıların rezonans etkisine girme durumu ile açıklanabilir. Şöyle ki statik etkiler altında 1 kat deplasman yapan bir yapı dinamik etkiler altında 10 kata varan deplasmanlar yapabilir ki bu da ciddi iç kuvvetlerin oluşmasına ve statik olarak son derece güvenli tasarlanmış bir yapının dinamik etkiler ile yeterli güvenlikte olmaması durumunu ortaya çıkarabilir.
Rezonans durumunu aslında lisede gördüğümüz fizik dersinden ve üniversitede gördüğümüz dinamik dersinden hatırlıyoruz ancak bu şekilde hayatımızda bir yer edindiği zaman daha fazla önemsememiz gerektiğini anlıyoruz.
Yapılar üzerinde rezonans’ın etkisi, dinamik hareket
Yukarıda tek serbestlik dereceli bir sistemin yer hareketi altında davranışını gösteren bir grafik gözükmektedir.
Rezonans durumuna dikkat edilmesi gereken durumlar ve yapılar:
Özellikle çelik yapılarda daha sık rastlanır. İnsanların döşeme üzerindeki yürüyüşünden kaynaklanan titreşim periyodunun döşemenin hakim periyoduna yaklaştığı zamanlarda hissedilen titreşim rezonans kaynaklıdır. Belli titreşimler üreten makinelerin bulunduğu döşemeler, rüzgar etkisinde olan yüksek yapılar gibi örnekler çoğaltılabilir.
Özetlemek gerekirse, yapıya veya herhangi bir cisme dışarıdan uygulanan dinamik hareketin periyodu, yapının hakim periyoduna ne kadar yaklaşırsa rezonans etkisi de o kadar artar. Aynı genlikte statik yükün yaptıracağı deplasmanın yaklaşık 10 katına kadar dinamik olarak deplasman yaptırabilir. Bu durumda yapılarda beklenmedik göçmeler ve çatlarlar oluşabilmektedir.
Yüksek yapıların deprem riski nasıldır?
4 katlı, 5 katlı hatta 10 katlı yapılarda periyotlar daha kısa olduğu için deprem etkin frekansı yakalaması daha muhtemeldir.
Köprü, gökdelen ve bu tarzda olan yapılarda ise deprem etkisi tahmin edildiği kadar çok yapılara zarar vermez. Bu tarz yapılarda ise rüzgar yapıya daha fazla deplasman yaptırabilir. Sırf rüzgardan dolayı yıkılan bir köprü vardır. Hesaplarda çok fazla dikkat edilmeyen rüzgar etkisi yapı türüne göre tasarımda etkili yük haline gelebiliyor.
Siz hesaplarınızı yaparken dinamik etkileri dikkate alıyor musunuz? Rezonans durumunu göz önünde bulunduruyor musunuz? Dinamik yüklemeler ile alakalı bilgi ve tecrübelerinizi bizlere ve bizden sonraki meraklı nesillere aktarmak için aşağıdaki yorum yazma bölümünü kullanabilirsiniz.
Tacoma köprüsü olayı gerçekten okullarda ders olarak okutulmalı. Günümüz eğitim sisteminde çok fazla teorik bilgi yüklemesi yapılıyor ancak bunların nerelerde karşımıza çıkabileceğine neredeyse hiç değinilmiyor.