Çekme dayanımı hesabı nasıl yapılır? Çelik profil dayanımı
İnşaat mühendisliğinde çekme dayanımı hesabı denince akla ilk olarak çelik yapılar ve çelik malzemeler gelir. Bir malzemenin çekme dayanımını belirlemek için yapı laboratuvarlarında yapılan çekme deneyleri baz alınır.
Çekme dayanımı demek, bir malzemenin çekme kuvvetine maruz kalması sonucu kopma oluştuğu andaki malzemede oluşan iç gerilmenin okunması demektir. TS 648’de (Türk Standartı TS 648, Aralık 1980, Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları – Turkish Standard TS 648, December 1980, Building Code for Steel Structures) malzeme sınıfları en küçük çekme dayanımlarına göre;
- Fe 33 – 3300 kgf/cm2
- Fe 34 – 3400 kgf/cm2
- Fe 37 – 3700 kgf/cm2
- Fe 42 – 4200 kgf/cm2
- Fe 46 – 4400 kgf/cm2
- Fe 50 – 5000 kgf/cm2
- Fe 52 – 5200 kgf/cm2
- Fe 60 – 6000 kgf/cm2
- Fe 70 – 7000 kgf/cm2
şeklinde belirlenmiştir. Projelerinizde kullanacağınız malzemelerin çekme deneyleri yapı kontrolleri ve ilgili belediyeler tarafından istenmektedir. Deney sonucunda malzemenin ne kadarlık bir gerilme altında kopma olayı oluştu size verilir. Ancak kuvvet değeri size verilirse eğer çekme dayanımı hesabı yaparak gerilme değerine siz ulaşabilirsiniz.
Çelik malzemelerin çekme dayanımı hesabı nasıl yapılır bir örnek ile açıklayalım.
Elimizde sıklıkla kullandığımız profillerden biri olan St37 – IPE300 malzeme bulunduğunu varsayalım. (IPE ve HEA profiller standart olarak St44 kalitesinde üretilir ancak biz yönetmeliğimizde bulunduğu şekliyle hesaplayalım.)
St37 malzemenin çekme dayanımının 3700 kg/cm2 olduğunu TS648 yönetmeliğinden biliyoruz. IPE300 profilin kesit alanı ise 53.8 cm2’dir. Basit bir hesap ile IPE300 profilin kesit alanını St37 malzemenin çekme dayanımı ile çarparsak 199060 kg olduğunu yani 199 ton çekme kapasitesinin olduğunu hesaplayabiliriz. Aynı mantık ile St37 malzeme için işlemi 2400 kg/cm2 olan akma dayanımı ve 1440 kg/cm2 olan gerilme değerleri için de yaparsak IPE300 profilin ne kadarlık bir akma kapasitesini ve emniyetle taşıyabileceği kuvvetini hesaplayabiliriz.
Böylelikle projelerinizde bulunan bütün profil çeşitleri için ve malzeme çeşitleri için benzer basit hesaplar yaparak çekme dayanımı hesabı yapabilirsiniz. Ek olarak aynı malzeme çeşidi için akma ve emniyet gerilmeleri değerlerini yönetmelikler aracılığı ile bulabilir analizlerinizi yapabilirsiniz.
Son Yorumlar