Barajlar Nasıl Yapılır? Baraj İnşaat Aşamaları Neler İçerir
Uzun bir geçmişe sahip olan, insanların su ihtiyaçlarını gidermek ve tarımsal alanların sulanması için inşa edilen su yapılarına baraj denir. Günümüzde barajlar şu amaçlarla kullanılmaktadır;
- Ülkelerin tarımsal açıdan gelişmesi,
- Enerji ihtiyaçları için büyük öneme sahip olması,
- Su taşkınlarını önleme,
- Su ihtiyaçlarını karşılama,
vb. nedenlerden dolayı tüm ülkeler için günümüzde stratejik bir öneme sahiptirler.
Doğal ve ucuz enerji üretme özelliklerinden dolayı büyük öneme sahip olan barajlar, çevre kirliliğinin de önlenmesinde büyük öneme sahiptirler. Bununla birlikte son zamanlarda büyük barajların yapımı durdurulmuştur. Çünkü çok büyük alanlara sahip olan barajlar bölgenin iklimi üzerinde etkili olmakta ve ekolojik dengeyi bozmaktadır.
Baraj şantiyeleri büyük olduğu kadar titizlik de isteyen şantiyelerdir. Bildiğiniz gibi su, bulduğu boşluktan sızabilmektedir ve yapı yalıtımı ile drenajın büyük önemi vardır.
Türkiye’de DSİ işleri tarafından yapılan; baraj veya gölet şeklinde yüzlerce yapı vardır.
Barajlarda Elektrik Üretimi
Akarsu sularının barajlarda biriktirilmesi ve bunun enerjiye dönüştürülmesi yaklaşık yüz yıldır sürmekte olan bir yöntemdir. Su vasıtasıyla enerjinin üretildiği bu yapılara Hidroelektrik Santral denir. Hidroelektrik santrallerinin çoğu dört ana kısımdan oluşur ve bunlar;
- Baraj
- Türbin
- Jeneratör
- Elektrik iletim hattı
Çok miktarda su biriktirme özelliğine sahip barajlar sayesinde akarsulardan sağlana sular biriktirilir ve seviyesi yükseltilir. Barajların göl tarafına bakan alt kısımlarında, suyun karşıya geçmesini sağlayan isteğe bağlı açılıp kapanan kapaklar vardır. Kapağın açılmasıyla eğime sahip yoldan biriken sular hızla akmaya başlar. Hızla akan bu su türbin pervanelerine çarpar ve dönmesini sağlar. Bu türbinler sayesine kinetik enerji mekanik enerjiye dönüştürülür. Türbine gelen mekanik enerji de elektrik enerjisi olarak kullanılır. Burada oluşan akım da transformatörlerle yüksek voltajlı akım haline getirilir. Daha sonra da enerji hatları yardımıyla ev ve işyerlerine dağıtılır.
Ülkemizdeki en önemli enerji ve sulama amaçlı inşa edilmiş olan barajlardan bir tanesi de Atatürk Barajı‘dır.
Baraj inşaatlarında su ve zemin itkisi çok iyi hesaplanmalıdır. Baraj yapıları sürekli olarak dinamik etkilere maruz kalır ve bu etkiler doğru hesaplanmazsa eğer zaman içerisinde yıkılma riski taşır.
Aşağıda Amerika’nın Texas eyaletinde bulunan Lake Dunlap barajının bölümünün yıkılma anını görebilirsiniz.
Küçük bir baraj olmasına rağmen ciddi bir şekilde suyun itme kuvvetine maruz kalmış ve maalesef yıkılmıştır. Bundan çok daha büyük barajlar çok daha fazla kuvvete maruz kalacaktır. Dolayısıyla bu etkiler dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Baraj etrafındaki toprağın kaymaması için de gerekli önlemler alınmalıdır.
Daha önce baraj inşaatında çalışmış ya da bulunmuş olan meslektaşlarımız varsa eğer aşağıdaki yorum yazma kısmından bizlere tecrübelerini aktarabilirse çok seviniriz.
Son Yorumlar