Bina önem katsayısı nedir, amacı ve değerleri

Bina önem katsayısı yapının deprem anındaki ve deprem sonrasındaki kullanımı ve sağlam kalması açısından büyük önem taşır.

Deprem faktörü inşaat mühendisliği başta olmak üzere bir çok bilim dalının en çok içli dışlı olduğu konulardan biridir çünkü direkt olarak insan hayatını etkiler. Kentselleşmenin de etkisiyle deprem etkileri daha küçük alanlarda daha çok insan hayatını etkilemektedir.

İnşaat mühendisleri deprem gibi dış etkilerde sıfır hasar alacak yapılar tasarlamazlar. İnşaat mühendislerinin önceliği her zaman insan hayatıdır. Önce can kaybının yaşanmayacağı yani yıkılmayacak yapılar tasarlamak amacındadırlar.

Bina önem katsayısının deprem hesabındaki etkisi ve yapı çeşitlerine göre bina önem katsayısı değerlerinin uygulanması.

Yapı önem katsayısı ise tasarım aşamasında deprem yükünü direkt olarak yapının önemine ve deprem sonrası kullanılma durumuna göre arttıran bir kat sayıdır. Dolayısıyla yapı önem katsayısı yüksek olan binalar depremde normal binalara göre daha az hasar alırlar veya deprem şiddetine göre hiç hasar almazlar. Bu da depremde evleri hasar görmüş insanların toplu bir şekilde bu yüksek güvenlik önlemleri alınmış binalarda geçici olarak konaklamaları söz konusudur.

Yapı önem katsayısı yapı çeşitlerine göre Türk deprem yönetmeliğince şu şekilde gruplandırılmıştır:

Binanın Kullanım Amacı veya Türü ve Bina Önem Katsayıları

Bina önem katsayısı 1.5 olan yapılar; (1. Deprem sonrası kullanımı gereken binalar ve tehlikeli madde içeren binalar)

a) Deprem sonrasında hemen kullanılması gerekli binalar (Hastaneler, dispanserler, sağlık ocakları, itfaiye bina ve tesisleri, PTT ve diğer haberleşme tesisleri, ulaşım istasyonları ve terminalleri, enerji üretim ve dağıtım tesisleri; vilayet, kaymakamlık ve belediye yönetim binaları, ilk yardım ve afet planlama istasyonları)

b) Toksik, patlayıcı, parlayıcı, vb özellikleri olan maddelerin bulunduğu veya depolandığı binalar

Bina önem katsayısı 1.4 olan yapılar; (2. İnsanların uzun süreli ve yoğun olarak bulunduğu ve değerli eşyanın saklandığı binalar)

a) Okullar, diğer eğitim bina ve tesisleri, yurt ve yatakhaneler, askeri kışlalar, cezaevleri, vb.
b) Müzeler

Bina önem katsayısı 1.2 olan yapılar; (3. İnsanların kısa süreli ve yoğun olarak bulunduğu binalar)

Spor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonları, vb.

Bina önem katsayısı 1 olan yapılar; (4. Diğer binalar)

Yukarıdaki tanımlara girmeyen diğer binalar (Konutlar, işyerleri, oteller, bina türü endüstri yapıları, vb)

Kaynak: ( TDY 2007 TABLO 2.3 – BİNA ÖNEM KATSAYISI (I) )

Deprem ve diğer yönetmeliklerle alakalı paylaştığımız verileri sitemizdeki Yönetmelikler kategorisinden inceleyebilirsiniz.